2- Amacı ve Kapsamı :

    a-) Amacı :

    Avrupa Topluluğu'nun 1957 Roma Andlaşması ile ilk belirlenen temel amacı bir gümrük birliği ve giderek ekonomik birlik kurulması olmuştur.

    Roma Andlaşmasının giriş kesiminde, bu husus daha kapsamlı olarak Avrupa halkları arasında daha sıkı bir birliğin temellerini atmak, onu ayıran engelleri kaldırarak ekonomik ve sosyal ilerlemeyi sağlamak, yaşam koşullarını iyileştirmek, dengeli bir ticaret ve dürüst bir rekabet yolu ile ekonomik gelişmeyi güvence altına almak, uluslararası ticaret üzerindeki engelleri kaldırmak, denizaşırı ülkelerle dayanışma içinde onların refahını geliştirmektir (4), biçiminde dile getirilmiştir.

    Bu ifadelerden de açıkca anlaşılacağı gibi amaç, sadece, kömür ve çeliği, bütün mal ve hizmetleri, bütün iktisadi hayatı yeni baştan teşkilatlanmayı sağlamanın ötesinde Avrupa'nın Siyasi Birliğidir. Bunun ilk işareti 8 Nisan 1965'de Brüksel'de imzalanan "Kaynaşma Andlaşması" ile, Avrupa Topluluğunu gerçekleştirmek üzere, üç topluluğun birleştirilmesini temin etmek maksadıyla tek bir Konseyin, tek bir Komisyonun kurulmasının uygun bulunmasıdır. "Siyasi Birliği" gütme amacı, bütün Avrupa Toplulukları Hukukunun uygulama ve yorumu ile gelişmesine ışık tutan ana prensip ve itici güçtür. Avrupa Toplulukları Adalet Divanı önünde 1959 tarihinde cereyan eden ünlü bir olayda Hukuk sözcüsü Karl Roemer bu düşünceyi şu şekilde açıklamaktadır. "Avrupa Andlaşmaları, Avrupalı devletlerin tamamen birbirleriyle kaynaşmaları düşüncesinin hakim olduğu büyük bir programın kısmi uygulamasından başka bir şey değildir." (5)

    Nitekim, Maastricht andlaşması ile, hedeflenen Avrupa Birliğinin temelleri atılmıştır. Bu andlaşma ile siyasi ve ekonomik nitelik taşıyan iki sözleşmenin imzalanmasıyla, üye ülkelerin oluşturdukları topluluğa "Avrupa Birliği" adı verilmiştir. Bu andlaşma kapsamında kararların mümkün olduğunca vatandaşlar tarafından alınması, Avrupa halkları arasında daha sıkı bir birlik oluşturulması öngörülmüştür.

    Maastricht andlaşması ile, topluluk için çok daha ileri bir entegrasyon öngörülmüştür. Bu çerçevede, topluluk düzeyinde ele alınacak konular çeşitlendirilmiş ve sayıları artırılmıştır. Ortak dış politika, savunma ve güvenlik politikasının Topluluk çerçevesinde daha bütüncül bir şekilde ele alınması kararlaştırılmıştır. On ikiler vatandaşlarının diğer Avrupa Topluluğu üyesi ülkelerde yaşamaları halinde temel sosyal ve siyasi haklarının garanti altına alınması anlayışını yansıtan "Avrupa Vatandaşlığı" kavramına andlaşmada yer verilmiş, içişleri ve adli konularda işbirliği düzeyinin arttırılması benimsenmiş, yerel ve bölgesel idarelerin karar verme sürecine daha yakından dahil edilmelerinin yolu açılmıştır.

    Maastricht Andlaşması Topluluk üyesi 12 ülke tarafın-dan onaylanarak 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Böylece, bu yüzyılın sonunda tamamlanması planlanan "Ekonomik ve Parasal Birlik Programı" resmen kabul edilmiştir. Bu durumda artık Avrupa Birliğinin kendine özgü bir "Konfederasyon" konumuna geldiği ileri sürülebilir. (6)

    b-) Kapsamı :

   Roma Andlaşması'nın 2. maddesinde topluluğun görevi, bir ortak pazar kurulması ve üye devletlerin ekonomi politikalarını birbirlerine yaklaştırmaları yoluyla sürekli ve dengeli bir genişlemeyi ve istikrarı, üye devletler arasında sıkı ilişkiler kurulmasını desteklemektedir diye tarif edilmiştir. Bu amaca ulaşmak için de, üye devletler 3.madde de, aralarındaki gümrük vergilerinin ve miktar kısıtlamalarının kaldırılmasını, üçüncü devletlere karşı ortak bir gümrük tarifesi ve ortak bir ticaret politakası saptanması, üye devletler arasında kişilerin, hizmet ve sermayenin serbest dolaşımını önleyen engellerin kaldırılması, ulusal yasaların birbirine yaklaştırılması ve işçiler için Avrupa Sosyal Fonu, kalkınma alanında yardım için Avrupa Yatırım Bankası kurulması öngörülmüştür.

    Bu çerçevede üye devletler arasında 1 Temmuz 1968 tarihinde gümrük vergileri tümüyle kalkmış kişilerin, sermaye ve hizmetlerin serbest dolaşımı da 1 Ocak 1970 tarihinde gerçekleşmiştir. (7)

    Avrupa Topluluğu'nun kapsamı 1.7.1987'de yürürlüğe giren "Avrupa Tek Senedi" adlı andlaşma ile genişletilmiştir. Bu andlaşma ile özellikle gümrük birliğinin tam olarak gerçekleşmesini engelleyen fiziki, teknik, yönetsel ve mali engelleri ortadan kaldıran bir iç pazar kurulması kararlaştırılmıştır.

    Maastricht andlaşması ile gümrük birliği ve ekonomik birlik amacının yanına parasal birlik ve siyasi birlik amacı da eklenmiş ve topluluğun kapsamı iyice genişletilmiştir.

    Siyasi birlik kapsamında, uluslararası sahnede bir "Avrupa Birliği kimliği" oluşturulması benimsenmiş ve buna paralel olarak dış politika ve güvenlik andlaşması ile siyasal birliğin fiilen oluşturulması süreci başlatılmıştır ve halen sürmektedir. (8)

Önceki Sayfa (1/8) - Sonraki Sayfa (3/8)